Bebeklerde mide reflüsü, oldukça yaygın görülen ve ebeveynleri endişelendiren bir durumdur. Yeni doğan bebeklerin büyük bir kısmında, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması (regürjitasyon) sıklıkla gözlenir. Bu durumun çoğu zaman zararsız bir fizyolojik süreç olduğu düşünülse de, bazı bebeklerde patolojik düzeye ulaşarak, gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) olarak tanımlanan bir probleme dönüşebilir. GERD, bebeğin sağlığını ve gelişimini olumsuz etkileyebilecek ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, bebeklerde mide reflüsü ve bunun tedavisi hakkında doğru ve kapsamlı bilgiye sahip olmak son derece önemlidir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan çalışmalara göre, dört aylıktan küçük bebeklerin yaklaşık %50’sinde regürjitasyon görülmektedir. Bu oran, yaş ilerledikçe azalmaya başlar ve bir yaşına yaklaşırken önemli ölçüde düşer. Ancak, tüm regürjitasyonlar GERD anlamına gelmez. GERD, sık ve şiddetli kusma, iştahsızlık, huzursuzluk, uyku bozuklukları, ve kilo alamama gibi belirtilerle kendini gösterir. Örneğin, bir bebek sürekli olarak kusuyor, beslenmeden sonra ağlıyor ve kilo alamıyorsa, bunun altta yatan bir GERD problemi olduğundan şüphelenmek gerekir. Bu belirtiler gözlemlendiğinde, vakit kaybetmeden bir doktora danışmak şarttır. Erken teşhis ve tedavi, bebeğin gelişimini olumsuz etkileyebilecek uzun süreli sorunların önlenmesinde kritik bir rol oynar.
Bebeklerde mide reflüsünün tedavi yöntemleri, durumun şiddetine ve bebeğin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterir. Hafif vakalarda, yaşam tarzı değişiklikleri ve beslenme alışkanlıklarında yapılan düzenlemeler yeterli olabilir. Bunlar, bebeğin daha sık ve daha az miktarda beslenmesi, emzirme pozisyonunun değiştirilmesi, yüksek pozisyonda tutulması ve gaz çıkarma tekniklerinin uygulanması gibi önlemleri içerir. Ancak, bebek şiddetli semptomlar yaşıyorsa veya yaşam tarzı değişiklikleri etkili olmuyorsa, ilaç tedavisi gerekebilir. Doktor, bebeğin yaşına, kilosuna ve genel sağlık durumuna göre uygun ilaçları reçete edecektir. Bazı durumlarda, cerrahi müdahale de düşünülebilir, ancak bu genellikle son çare olarak değerlendirilir.
Bu yazıda, bebeklerde mide reflüsünün nedenlerini, belirtilerini, tanı yöntemlerini ve tedavi seçeneklerini detaylı bir şekilde ele alacağız. Farklı tedavi yöntemlerinin avantajlarını ve dezavantajlarını karşılaştırarak, ebeveynlerin en doğru tedavi kararını vermelerine yardımcı olmayı hedefliyoruz. Ayrıca, mide reflüsü ile ilgili sık sorulan sorulara yanıt vererek, ebeveynlerin bu konuda daha bilinçli olmalarını ve bebeklerinin sağlığı konusunda endişelerini gidermelerini amaçlıyoruz. Unutmayın ki, buradaki bilgiler tıbbi tavsiye niteliğinde değildir ve herhangi bir tedavi kararı mutlaka bir doktor tarafından verilmelidir.
Bebeklerde Reflü Belirtileri
Bebeklerde mide reflüsü (GER), mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması durumudur. Bu durum oldukça yaygındır ve çoğu bebek için ciddi bir sorun teşkil etmez. Ancak, bazı bebeklerde belirtiler şiddetli olabilir ve tedavi gerektirebilir. Bebeklerde reflünün belirtileri, yaşa ve şiddete bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bazı bebekler sadece hafif belirtiler gösterirken, bazıları ise daha ciddi sorunlar yaşayabilir. Bu nedenle, bebeğinizde reflü şüphesi varsa, bir çocuk doktoruna danışmanız önemlidir. Dünyada yapılan araştırmalar, bebeklerin yaklaşık %50’sinin yaşamlarının ilk birkaç ayında GER yaşadığını göstermektedir. Ancak bu oranların bazılarının hafif semptomlarla seyrettiğini ve tıbbi müdahale gerektirmediğini unutmamak gerekir.
Bebeklerde görülen en yaygın reflü belirtileri arasında kusma yer alır. Bu kusma, genellikle beslenmeden hemen sonra veya beslenmeden kısa bir süre sonra meydana gelir. Kusmuk, süt veya mama gibi besinleri içerebilir ve bazen de hafifçe asidik olabilir. Kusma miktarı ve sıklığı değişkenlik gösterir; bazı bebekler sadece birkaç damla kusarken, bazıları ise daha büyük miktarlarda kusabilir. Şiddetli kusma durumunda ise dehidratasyon riski artar ve mutlaka doktora başvurmak gerekir.
Huzusuzluk ve ağlama da reflünün önemli belirtilerindendir. Reflü nedeniyle yemek borusunda oluşan tahriş, bebeğin huzursuz olmasına ve sık sık ağlamasına neden olabilir. Bebekler, özellikle beslenmeden sonra, huzursuzluk ve ağlama nöbetleri geçirebilirler. Bu ağlamaların sebebinin reflü olup olmadığını anlamak için dikkatli gözlem yapmak ve diğer olası nedenleri elemek önemlidir. Bebeklerde uyku bozuklukları da reflüyle sıkça ilişkilendirilir. Mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması, bebeğin uykusunun bölünmesine ve gece ağlamalarına yol açabilir.
Bazı bebeklerde, reflü yemek yeme güçlüğüne neden olabilir. Yemek borusundaki tahriş, bebeğin beslenmeyi reddetmesine veya beslenirken ağlamasına yol açabilir. Bebeklerde geğirme sıklığı da artabilir. Kilo alımındaki gecikme veya yetersiz kilo alma da reflü belirtisi olabilir. Çünkü reflü nedeniyle alınan besinlerin bir kısmı kusma yoluyla kaybedilebilir. Daha nadir görülen belirtiler arasında ise öksürme, nefes darlığı ve gırtlak ödemi sayılabilir. Bu belirtiler, mide içeriğinin solunum yollarına kaçması sonucu ortaya çıkar ve acil tıbbi müdahale gerektirebilir.
Önemli Not: Bu belirtiler, reflü dışında başka sağlık sorunlarının da belirtisi olabilir. Bu nedenle, bebeğinizde bu belirtilerden herhangi birini fark ederseniz, mutlaka bir çocuk doktoruna danışmalısınız. Doktorunuz, bebeğinizin durumunu değerlendirecek ve uygun tedavi yöntemini belirleyecektir. Erken teşhis ve tedavi, bebeğinizin sağlığını korumanıza yardımcı olacaktır.
Reflü Tedavisinde Beslenme Önerileri
Bebeklerde görülen mide reflüsü (gastroözofageal reflü hastalığı veya GER), mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bu durum, bebeklerde sık görülen bir problem olup, genellikle 1 yaşına kadar kendiliğinden düzelir. Ancak, şiddetli semptomlarla seyreden veya bebeğin gelişimini olumsuz etkileyen durumlarda tedavi gerektirebilir. Beslenme, reflünün yönetiminde önemli bir rol oynar ve uygun beslenme stratejileri semptomları önemli ölçüde azaltabilir.
Sık ve küçük öğünler: Bebeklerin sık sık, ancak az miktarda beslenmesi, midede aşırı basıncı önlemeye yardımcı olur. Büyük ve nadir öğünler, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçma olasılığını artırır. Örneğin, günde 6-8 küçük öğün, 3-4 büyük öğünden daha etkili olabilir. Bu strateji, bebeğin sürekli tok kalmasını sağlar ve reflü ataklarını azaltır.
Uygun mama seçimi: Anne sütü, bebekler için en ideal besindir ve reflü semptomlarını azaltmada etkili olabilir. Anne sütü, sindirimi kolaydır ve mide içeriğinin asitliğini azaltmaya yardımcı olur. Formül maması kullanılması gerekiyorsa, doktorunuzun önerdiği hipoalerjenik veya kalınlaştırılmış formüller tercih edilebilir. Kalınlaştırılmış formüller, mide içeriğinin daha yavaş boşalmasına ve yemek borusuna geri kaçmasını önlemeye yardımcı olur. Piyasada bulunan pirinç unu veya mısır nişastası ile kalınlaştırılmış formüller mevcuttur, ancak kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
Beslenme pozisyonu: Bebeği besledikten sonra en az 30 dakika dik pozisyonda tutmak, mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasını önlemeye yardımcı olur. Bebeği sırtüstü yatırmak yerine, hafifçe yükseltilmiş bir pozisyonda yatırmak da faydalı olabilir. Bebeğin başını gövdesinden yüksek tutmak, yerçekiminin mide içeriğini yemek borusuna geri itmesini engeller.
Gaz yapıcı besinlerden kaçınma: Bazı bebeklerde, gaz yapıcı besinler reflü semptomlarını şiddetlendirebilir. Bu nedenle, anne sütüyle beslenen bebeklerin annelerinin, lahana, brokoli, karnabahar gibi gaz yapıcı sebzelerden uzak durması önerilebilir. Formül maması kullanan bebeklerde ise, doktorunuzun önerisi doğrultusunda uygun formül seçimi yapılmalıdır. Laktoz intoleransı olan bebeklerde, laktozsuz formüller tercih edilebilir.
Beslenme sıklığını ve miktarını ayarlamak: Her bebeğin beslenme ihtiyacı farklıdır. Bebeğinizin beslenme sıklığı ve miktarını gözlemleyerek, reflü semptomlarını en aza indirecek ideal düzeyi bulmak önemlidir. Bebeğinizin kilosunu ve gelişimini düzenli olarak takip etmek, beslenme planını ayarlamanızda size yardımcı olacaktır. Unutmayın ki, bu öneriler genel önerilerdir ve her bebeğin durumu farklılık gösterebilir. Bebeğinizin reflü tedavisi için mutlaka bir doktora danışmalısınız.
Önemli Not: Bu bilgiler sadece bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye niteliğinde değildir. Bebeğinizin reflü problemi yaşıyorsa, kesinlikle bir çocuk doktoruna veya gastroenteroloğa danışmalısınız. Doktorunuz, bebeğinizin özel durumuna uygun tedavi planını belirleyecektir.
Reflü İlaç Tedavisi
Bebeklerde görülen gastroözofageal reflü hastalığı (GER) veya daha ciddi olan gastroözofageal reflü hastalığı (GERD), bebeklerin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Kusma, huzursuzluk, uyku problemleri ve kötü kilo alımı gibi belirtiler, hem bebeği hem de ebeveynleri zorlayabilir. Bu nedenle, reflü tedavisinde ilaçlar önemli bir rol oynar. Ancak, ilaç tedavisine başlamadan önce mutlaka bir doktora danışılması ve bebeğin durumunun doğru şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir. Çünkü her bebeğin durumu farklıdır ve tedavi yöntemi buna göre belirlenir.
İlaç tedavisinde en sık kullanılan ilaçlar proton pompa inhibitörleri (PPI’ler) ve H2 reseptör blokerleridir. PPI’ler, mide asidinin üretimini önemli ölçüde azaltarak reflü semptomlarını hafifletir. Örneğin, omeprazol ve lansoprazol gibi ilaçlar sıklıkla kullanılır. H2 reseptör blokerler ise, mide asidinin üretimini azaltmada daha az etkilidir, ancak PPI’lere göre yan etkileri daha azdır. Ranitidin ve famotidin gibi ilaçlar bu gruba dahildir. İlaç seçiminde bebeğin yaşı, ağırlığı ve reflü şiddeti göz önünde bulundurulur.
PPI’ler, özellikle ciddi GERD vakalarında, belirgin bir iyileşme sağlar. Bir çalışmada, PPI tedavisi alan bebeklerin %80’inin semptomlarında önemli bir azalma gözlemlenmiştir. Ancak, uzun süreli PPI kullanımı bazı yan etkilere yol açabilir. Bu yan etkiler arasında ishal, kabızlık ve baş ağrısı yer alabilir. Ayrıca, uzun süreli PPI kullanımı, bebeklerde bazı enfeksiyon risklerini artırabilir. Bu nedenle, ilaç tedavisinin süresi ve dozu doktor tarafından dikkatlice ayarlanmalıdır. H2 reseptör blokerler ise genellikle daha hafif vakalarda veya PPI’lere yanıt vermeyen bebeklerde ikinci basamak tedavi olarak kullanılabilir. Daha az yan etkiye sahip olmaları, onları bazı durumlarda tercih edilen bir seçenek haline getirir.
İlaç tedavisinin yanı sıra, yaşam tarzı değişiklikleri de reflü semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Bebeğin sık sık ve küçük porsiyonlar halinde beslenmesi, beslenmeden sonra dik pozisyonda tutulması ve uyku pozisyonunun uygun şekilde ayarlanması gibi önlemler alınabilir. Anne sütüyle beslenen bebeklerde, annenin beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi de faydalı olabilir. Bazı durumlarda, reflü semptomlarını hafifletmek için kalınlaştırılmış mama kullanımı önerilebilir. Ancak, tüm bu yöntemlerin uygulanması öncelikle bir doktor tarafından değerlendirilmeli ve onaylanmalıdır.
Sonuç olarak, bebeklerde reflü tedavisinde ilaçlar önemli bir rol oynar, ancak ilaç seçimi ve kullanımı mutlaka bir doktor tarafından belirlenmelidir. İlaç tedavisi, yaşam tarzı değişiklikleri ile birlikte uygulandığında en etkili sonuçlar elde edilir. Ebeveynler, bebeklerinde reflü belirtileri gördüklerinde vakit kaybetmeden bir doktora danışmalı ve çocuğun sağlığı için en uygun tedavi planını belirlemelidirler. Unutulmamalıdır ki, her bebeğin durumu farklıdır ve tedavi yaklaşımı buna göre kişiselleştirilmelidir.
Doğal Reflü Tedavi Yöntemleri
Bebeklerde görülen mide reflüsü (GER), bebeklerin mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasıyla karakterize edilen yaygın bir durumdur. Çoğu bebek için GER hafif seyirlidir ve kendiliğinden geçer, ancak bazı bebeklerde daha ciddi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, semptomları hafifletmek ve bebeğin rahatlığını artırmak için çeşitli tedavi yöntemleri uygulanabilir. Bu yöntemlerin birçoğu doğal ve ilaç kullanmadan bebeğin sağlığına katkıda bulunabilir.
Beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi, doğal reflü tedavisinde en önemli adımdır. Sık ve küçük öğünlerle beslenme, midenin aşırı yüklenmesini önleyerek reflü riskini azaltır. Bebeğin beslenmesi sırasında dik pozisyonda tutulması da mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasını engellemeye yardımcı olur. Emzirme sürecinde annenin diyetine dikkat etmek de önemlidir. Gaz yapıcı yiyeceklerden (lahana, brokoli, fasulye vb.) kaçınmak, bebeğin reflü semptomlarını hafifletebilir. Bazı araştırmalar, anne sütünde bulunan bazı bileşenlerin reflü riskini azaltabileceğini göstermektedir.
Uyku pozisyonunun düzenlenmesi de etkili bir yöntemdir. Bebeğin sırt üstü yatırılması, reflü riskini azaltır. Yüksek eğimli bir yatak veya beşiğin baş kısmının hafifçe yükseltilmesi de mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasını engelleyebilir. Ancak, bebeğin güvenli bir şekilde yatırılmasına dikkat edilmeli ve asla yastık kullanılmamalıdır.
Bitkisel çaylar, bazı durumlarda reflü semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Örneğin, papatya çayı sakinleştirici etkisiyle bebeğin rahatlamasına yardımcı olabilir. Ancak, bitkisel çayların kullanımı konusunda mutlaka bir doktora danışılmalıdır, çünkü bazı bitkiler bebekler için zararlı olabilir. Önemli bir not: Herhangi bir bitkisel tedaviye başlamadan önce mutlaka doktorunuza danışmanız gerekmektedir. Çünkü bazı bitkiler alerjik reaksiyonlara veya diğer istenmeyen etkilere neden olabilir.
Masaj, bebeğin rahatlamasına ve gazını çıkarmasına yardımcı olabilir. Bebeğin karnına hafifçe masaj yapmak, midedeki basıncı azaltarak reflü semptomlarını hafifletebilir. Düzenli masaj, bebeğin genel sağlığına da katkıda bulunabilir. Ancak, masaj yaparken nazik ve dikkatli olmak önemlidir.
Sonuç olarak, bebeklerde görülen mide reflüsü için birçok doğal tedavi yöntemi mevcuttur. Bu yöntemler, ilaç kullanmadan bebeğin rahatlığını artırmaya ve semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak, her bebeğin durumu farklıdır ve bu nedenle, herhangi bir tedavi yöntemine başlamadan önce mutlaka bir doktora danışılmalıdır. Doktor, bebeğinizin özel durumuna göre en uygun tedavi planını belirleyecektir. İstatistiklere göre, bebeklerde GER vakalarının büyük bir kısmı kendiliğinden geçmektedir, ancak erken teşhis ve doğru tedavi planı, bebeğinizin rahatlığı ve sağlığı için oldukça önemlidir.
Reflüde Doktor Ne Zaman Aranmalı
Bebeklerde mide reflüsü (GER), mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasıyla karakterize yaygın bir durumdur. Çoğu bebek için GER hafiftir ve zamanla kendiliğinden geçer. Ancak, bazı durumlarda ciddi komplikasyonlara yol açabileceğinden, ne zaman bir doktora danışılması gerektiğini bilmek önemlidir.
Bebeklerde GER’in hafif formları genellikle endişe verici değildir. Sık kusma, huzursuzluk ve gaz gibi semptomlar görülebilir. Bu semptomlar genellikle bebeğin beslenme alışkanlıklarıyla ilgilidir ve tedavi gerektirmeyebilir. Örneğin, sık ve küçük öğünler vermek, bebeğin dik tutulması ve uygun beslenme teknikleri, semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak, bazı belirtiler tıbbi müdahaleyi gerektirir.
Acil tıbbi müdahale gerektiren bazı belirtiler şunlardır: Kusmukta kan olması, kusmanın şiddetli veya sık olması, bebeğin aşırı kilo kaybı yaşaması, solunum güçlüğü çekmesi, yutma güçlüğü yaşaması, ateş olması ve huzursuzluğun aşırı derecede artması. Bu durumlar, daha ciddi bir altta yatan rahatsızlığın işareti olabilir ve derhal tıbbi yardım gerektirebilir. Örneğin, kusmukta kan olması, yemek borusunun tahrişini veya yırtılmasını gösterebilir.
İstatistiklere göre, bebeklerin %50’sinde GER semptomları görülür, ancak bunların büyük bir çoğunluğu kendiliğinden iyileşir. Ancak, %1-5 oranında bebeklerde GER, özofajit (yemek borusu iltihabı), darlık veya solunum problemleri gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bu nedenle, ebeveynlerin bebeklerinin semptomlarını dikkatlice izlemeleri ve şüphe duydukları durumlarda bir doktora danışmaları çok önemlidir.
Doktorunuzla iletişime geçmeniz gereken diğer durumlar şunlardır: Bebeğinizin yaşı 3 aydan büyük ve GER semptomları devam ediyorsa, bebeğinizin büyüme eğrisinden sapması varsa, bebeğiniz sürekli ağlıyorsa veya huzursuzsa, veya siz ebeveyn olarak bebeğinizin semptomları konusunda endişeliyseniz. Doktorunuz, bebeğinizin durumunu değerlendirmek ve uygun tedavi planını belirlemek için fizik muayene yapacak ve gerekirse ek tetkikler isteyecektir. Erken müdahale, olası komplikasyonları önlemek ve bebeğinizin sağlığını korumak için çok önemlidir.
Sonuç olarak, bebeklerde GER’in hafif formları genellikle endişe verici değildir, ancak belirli belirtiler ve semptomlar, çocuğunuzun sağlığı için ciddi sonuçlar doğurabileceğinden, hemen tıbbi müdahale gerektirir. Bebeğinizde GER şüphesi varsa veya endişeleriniz varsa, doktorunuzla iletişime geçmekten çekinmeyin. Erken teşhis ve tedavi, bebeğinizin yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilir.
Bu derleme, bebeklerde sık görülen bir durum olan mide reflüsünün tedavisiyle ilgili mevcut bilgileri özetlemektedir. Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) olarak da bilinen bu durum, bebeklerin yaşamının ilk aylarında oldukça yaygın olup, genellikle kendiliğinden düzelir. Ancak, şiddetli semptomlar gösteren bebekler için çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur.
Çalışmamız, yaşam tarzı değişikliklerinin, özellikle emzirme pozisyonunun ayarlanması ve sık sık küçük öğünler verilmesi gibi yöntemlerin, hafif vakaların yönetiminde önemli bir rol oynadığını göstermiştir. Beslenme değişiklikleri, örneğin kalınlaştırılmış formüllerin kullanımı, bazı bebeklerde semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak, bu yöntemlerin her bebek için etkili olmadığını ve bireysel değerlendirmelerin önemli olduğunu vurgulamak gerekir.
Daha şiddetli vakalarda veya yaşam tarzı değişikliklerine yanıt vermeyen durumlarda, ilaç tedavisi gerekebilir. Proton pompa inhibitörleri (PPI’ler) ve H2 reseptör antagonistleri gibi ilaçlar, mide asidini azaltarak semptomları kontrol altına almaya yardımcı olabilir. Ancak, ilaç kullanımının potansiyel yan etkilerinin de göz önünde bulundurulması ve uzun süreli kullanımın gerekli olup olmadığının dikkatlice değerlendirilmesi gerekmektedir.
Nadir durumlarda, ilaç tedavisine rağmen semptomlar devam ederse veya ciddi komplikasyonlar ortaya çıkarsa, cerrahi müdahale düşünülebilir. Fundoplikasyon gibi cerrahi işlemler, özofagusun alt sfinkterinin güçlendirilmesine yardımcı olarak reflü olaylarını azaltabilir. Ancak, cerrahi müdahale genellikle son çare olarak değerlendirilmelidir.
Gelecekte, bebeklerde mide reflüsünün tedavisinde daha hedefli ve kişiselleştirilmiş yaklaşımların geliştirilmesi beklenmektedir. Genetik faktörlerin ve bağırsak mikrobiyotasının rolünün daha iyi anlaşılması, yeni tedavi stratejilerinin geliştirilmesine katkıda bulunabilir. Ayrıca, non-invaziv tanı yöntemlerinin geliştirilmesi ve daha etkili ve güvenli ilaçların geliştirilmesi alanında önemli ilerlemeler kaydedilmesi beklenmektedir. Yapay zeka ve makine öğrenmesi gibi teknolojilerin de tanı ve tedavi süreçlerinin iyileştirilmesinde önemli bir rol oynaması muhtemeldir.
Sonuç olarak, bebeklerde mide reflüsünün tedavisi, bebeğin semptomlarının şiddetine ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişen çok yönlü bir yaklaşımdır. Sağlık uzmanları ile yakın işbirliği, doğru tanı ve en etkili tedavi planının belirlenmesi için şarttır. Gelecekteki araştırmaların, bu yaygın durumun yönetimini daha da iyileştireceğine inanıyoruz.
