Sağlık

Diş temizliği sırasında dikkat edilmesi gerekenler

Ağız ve diş sağlığı, genel sağlığımızın ayrılmaz bir parçasıdır. Sağlıklı bir ağız, sadece estetik bir güzellik unsuru değil, aynı zamanda sağlıklı bir yaşamın temel taşlarından biridir. Diş çürüğü ve dişeti hastalıkları gibi ağız sağlığı sorunları yalnızca ağrı ve rahatsızlığa yol açmakla kalmaz, aynı zamanda kalp hastalıkları, diyabet ve hatta bazı kanser türleri gibi ciddi sağlık sorunlarının riskini de artırabilir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünya nüfusunun büyük bir kısmı diş ve dişeti problemleriyle mücadele etmektedir. Bu problemlerin büyük bir çoğunluğu, doğru ve düzenli diş bakımıyla önlenebilir niteliktedir. Ancak, ne yazık ki birçok kişi diş temizliği konusunda gereken özeni göstermemekte ve bu da geri dönüşü olmayan hasarlara yol açmaktadır.

Diş temizliği, sadece dişlerimizi fırçalamak ve diş ipi kullanmak kadar basit bir işlem değildir. Etkin bir diş temizliği, doğru teknikleri bilmeyi, uygun malzemeleri kullanmayı ve düzenli bir rutine sahip olmayı gerektirir. Yanlış fırçalama teknikleri, aşırı sert fırçalama veya uygun olmayan diş macunu kullanımı, diş minesine zarar verebilir, dişeti çekilmesine neden olabilir ve hatta dişlerde aşınmaya yol açabilir. Örneğin, sert kıllı bir diş fırçası ile agresif bir şekilde fırçalamak, diş minesini aşındırarak hassasiyete ve diş çürüğüne karşı daha savunmasız hale getirir. Bunun yanında, çoğu kişinin ihmal ettiği diş ipi kullanımı ise dişler arası plak birikimini önlemek için son derece önemlidir. Çünkü diş fırçası, dişler arasına ulaşmakta yetersiz kalır ve bu bölgelerde biriken plak, diş çürüğü ve periodontitis (dişeti iltihabı) gibi sorunlara yol açar.

Bu rehberde, etkili ve sağlıklı bir diş temizliği rutini oluşturmanız için gerekli tüm bilgileri bulacaksınız. Diş fırçası seçiminden diş macunu türlerine, diş ipi kullanımından ağız gargaralarının kullanımına kadar, diş temizliğiyle ilgili tüm önemli noktaları detaylı bir şekilde ele alacağız. Ayrıca, diş hekiminize ne sıklıkla gitmeniz gerektiği ve ağız sağlığınızı korumak için günlük hayatta dikkat etmeniz gereken unsurları da açıklayacağız. Hedefimiz, sizlere ağız sağlığınızı koruyabileceğiniz ve olası sorunları önleyebileceğiniz pratik bilgiler sunarak, sağlıklı ve güzel bir gülümsemeye sahip olmanızda yardımcı olmaktır. Unutmayın ki, düzenli ve doğru diş temizliği, uzun vadede diş sağlığınızı korumak ve genel sağlığınızı iyileştirmek için en önemli adımdır.

Diş Temizliği Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Diş Fırçalama Tekniği

Sağlıklı bir ağız ve dişlere sahip olmak için düzenli ve doğru diş fırçalama son derece önemlidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, diş çürüğü ve diş eti hastalıkları dünyada en yaygın sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Bu sorunların büyük bir kısmı ise doğru diş fırçalama tekniğinin bilinmemesi veya uygulanmamasından kaynaklanmaktadır. Doğru teknikle fırçalama, plak birikimini önleyerek, diş çürüğünü ve diş eti hastalıklarını engellemeye yardımcı olur.

Diş fırçalama tekniği, fırçanın açısı, hareketi ve süresiyle yakından ilgilidir. Fırçayı diş etlerine 45 derecelik bir açıyla yerleştirmek, dişlerin yüzeyini ve diş etleriyle birleşme noktalarını etkili bir şekilde temizlemeye yardımcı olur. Bu açı, fırça kıllarının diş eti çizgisinin altına hafifçe girmesini sağlayarak, plak ve gıda artıklarını etkili bir şekilde temizlemeyi mümkün kılar. Yanlış açı kullanımı ise diş etlerine zarar verebilir ve diş yüzeylerinin yeterince temizlenmemesine neden olabilir.

Fırçalama hareketi de oldukça önemlidir. Kısa, hafifçe titreşimli hareketler kullanarak dişlerin her yüzeyini temizlemek gerekir. Öncelikle dış yüzeyler, daha sonra iç yüzeyler ve son olarak da çiğneme yüzeyleri fırçalanmalıdır. Her bir diş yüzeyinde en az 10 saniye harcamak, etkili bir temizlik için yeterlidir. Agresif fırçalama ise diş minesine zarar verebilir ve diş etlerinde çekilmelere yol açabilir. Araştırmalar, sert kıllı diş fırçalarıyla yapılan sert fırçalamanın diş minesinin aşınmasına ve diş hassasiyetine neden olduğunu göstermektedir.

Fırçalama süresi ise en az 2 dakikadır. Bu süre, ağzınızdaki tüm dişlerin ve diş etlerinin etkili bir şekilde temizlenmesi için gereklidir. Birçok kişi dişlerini yeterince uzun süre fırçalamaz. Birçok diş macunu markası, 2 dakikalık fırçalama süresini takip etmenize yardımcı olmak için zamanlayıcı özelliğine sahip diş macunları sunmaktadır. Ayrıca, diş fırçalama süresini takip etmenize yardımcı olmak için cep telefonunuzda zamanlayıcı kullanabilirsiniz. 2 dakikadan daha kısa süreli fırçalama, plak birikimine ve diş hastalıklarına yol açabilir.

Son olarak, diş fırçası seçiminin de önemini vurgulamak gerekir. Yumuşak kıllı bir diş fırçası tercih etmek, diş minesine ve diş etlerine zarar verme riskini azaltır. Diş fırçası kıllarının her 3-4 ayda bir değiştirilmesi, bakteri birikimini önlemek için önemlidir. Eski ve aşınmış bir diş fırçası, etkili temizlik sağlamaz ve bakteri üremesi için uygun bir ortam oluşturur.

Sonuç olarak, doğru diş fırçalama tekniğini öğrenmek ve uygulamak, diş sağlığınızı korumak için oldukça önemlidir. Düzenli diş fırçalama, diş hekimi kontrolleri ve sağlıklı bir beslenme düzeni ile birleştirildiğinde, ağız ve diş sağlığınızı uzun yıllar boyunca korumanıza yardımcı olacaktır.

Diş İpi Kullanımı

Diş fırçalamanın diş sağlığı için ne kadar önemli olduğu bilinse de, diş ipi kullanımı çoğu zaman göz ardı edilen, ancak eşit derecede önemli bir adımdır. Diş fırçası, dişlerin dış yüzeylerini ve çiğneme yüzeylerinin bir kısmını temizlerken, dişler arasındaki dar boşlukları ve diş eti çizgisinin altını temizlemede yetersiz kalır. İşte bu noktada diş ipi devreye girer ve diş fırçasının ulaşamadığı bölgeleri temizleyerek plak ve tartar oluşumunu engellemeye yardımcı olur.

Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, dünya çapında diş çürüğü ve diş eti hastalıkları en yaygın sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Bu sorunların büyük bir kısmı, yetersiz ağız bakımı ve özellikle diş ipi kullanımının ihmalinden kaynaklanmaktadır. Araştırmalar, düzenli diş ipi kullanan bireylerde diş eti hastalığı riskini %60’a kadar azaltabileceğini göstermektedir. Bu, diş kaybı riskini de önemli ölçüde düşürür.

Diş ipi nasıl kullanılır? Öncelikle, yaklaşık 45 cm uzunluğunda bir diş ipi parçasını orta parmağınıza dolayarak başlayın. İpi, başparmak ve işaret parmağınız arasında yaklaşık 2-3 cm’lik bir boşluk kalacak şekilde tutun. İpi, nazikçe dişler arasına sokarak, diş eti çizgisine kadar indirin. İpi diş yüzeyine karşı C şeklinde kıvırıp, yukarı aşağı hareketlerle dişin her iki tarafını da temizleyin. Her diş için temiz bir ip parçası kullanmanız önemlidir. İpi zorlayarak diş etlerinize zarar vermemeye dikkat edin. Diş ipi kullanımı sırasında hafifçe kanamayı deneyimlemek normaldir, ancak sürekli ve şiddetli kanama durumunda diş hekiminize danışmalısınız.

Piyasada farklı çeşitlerde diş ipleri bulunmaktadır. Balmumlu diş ipleri, dişler arasından daha kolay geçerken, balmumsız diş ipleri daha ince bir yapıya sahiptir ve dar aralıklara daha iyi ulaşabilir. Teflon kaplı diş ipleri ise daha kaygan bir yapıya sahip olup, diş etlerine daha az zarar verir. Hangi tür diş ipini kullanacağınız, dişlerinizin yapısına ve kişisel tercihinize bağlıdır. Diş hekiminiz size en uygun diş ipi türünü önerebilir.

Diş ipi kullanımı, diş fırçalama ile birlikte uygulandığında en etkili sonucu verir. Günlük diş fırçalama ve diş ipi kullanımı, diş çürüğü, diş eti hastalıkları ve kötü ağız kokusu gibi sorunları önlemenin en etkili yollarından biridir. Unutmayın, sağlıklı bir gülümseme için düzenli ve doğru diş ipi kullanımı son derece önemlidir. Eğer diş ipi kullanımı konusunda tereddütleriniz varsa, diş hekiminizden detaylı bilgi ve uygulama konusunda destek alabilirsiniz.

Sonuç olarak, diş ipi kullanımı, kapsamlı bir ağız hijyeni rutininin vazgeçilmez bir parçasıdır. Düzenli kullanım, diş sağlığınızı korumak ve olası sorunları önlemek için oldukça önemlidir. Unutmayın, sağlıklı bir ağız, sağlıklı bir yaşamın temel taşlarından biridir.

Ağız Gargarası Seçimi

Diş temizliğinin önemli bir parçası olan fırçalama ve diş ipi kullanımı, ağız sağlığının korunması için yeterli olmayabilir. Ağız gargarası, diş fırçalamanın ulaşamadığı bölgeleri temizlemeye yardımcı olarak, plak oluşumunu azaltır ve diş eti hastalıklarının önlenmesine katkıda bulunur. Ancak, piyasada çok çeşitli ağız gargarası bulunmaktadır ve doğru seçim yapmak oldukça önemlidir. Yanlış gargara seçimi, ağız sağlığınıza zarar verebileceği gibi, bazı durumlarda istenmeyen yan etkilere de neden olabilir.

Ağız gargarası türleri çeşitlilik gösterir. Bunlar arasında antiseptik gargaralar, terapötik gargaralar ve kozmetik gargaralar yer alır. Antiseptik gargaralar, ağızdaki bakterileri öldürerek plak oluşumunu engellemeye yardımcı olur. Çoğu zaman klorheksidin gibi aktif bileşenler içerirler. Klorheksidin, oldukça etkili bir antiseptik olsa da, uzun süreli kullanımda dişlerin renklenmesine ve tat alma duyusunda değişikliklere yol açabilir. Bu nedenle, doktor veya diş hekimi önerisi olmadan uzun süreli kullanımından kaçınılmalıdır. Terapötik gargaralar, spesifik ağız sorunları için kullanılır ve genellikle doktor tarafından reçete edilir. Örneğin, diş eti iltihabı için özel formüller mevcuttur.

Kozmetik gargaralar ise genellikle ferahlatıcı bir his sağlamak ve ağız kokusunu gidermek amacıyla kullanılır. Bu gargaralar genellikle antiseptik özelliklere sahip değildir ve uzun vadeli ağız sağlığı için yeterli koruma sağlamazlar. Ağız gargarası seçerken, içeriğine dikkat etmek önemlidir. Alkol içeren gargaralar, ağız kuruluğuna ve tahrişe neden olabilir. Özellikle ağız kuruluğu yaşayan kişilerin alkol içermeyen gargaraları tercih etmeleri önerilir. Ayrıca, florür içeren gargaralar, diş minesini güçlendirerek çürüklere karşı koruma sağlar. Özellikle çocuklarda ve çürüğe yatkın kişilerde florürlü gargaraların kullanımı faydalıdır.

Bir araştırmaya göre, düzenli olarak antiseptik ağız gargarası kullanan kişilerde diş eti hastalığı riskinin %30 oranında azaldığı görülmüştür. (Kaynak: Araştırma bağlantısı) Ancak, bu istatistikler, doğru gargara seçiminin ve kullanımının önemini vurgulamaktadır. Doğru gargarayı seçmek için, diş hekiminizden veya eczacınızdan tavsiye almanız önemlidir. Onlar, ağız sağlığınıza ve bireysel ihtiyaçlarınıza en uygun gargarayı belirlemenize yardımcı olabilirler. Kendi kendinize tanı koyup tedaviye başlamanız riskli olabilir, bu yüzden uzman görüşü almak her zaman en sağlıklı yaklaşım olacaktır.

Sonuç olarak, ağız gargarası, diş temizliğinin önemli bir tamamlayıcısıdır, ancak doğru seçim ve kullanım oldukça önemlidir. Piyasadaki çeşitli seçenekler arasında, bireysel ihtiyaçlarınıza ve ağız sağlığınıza en uygun olanı seçmek, diş hekiminizin tavsiyesiyle mümkün olacaktır. Unutmayın ki, ağız gargarası, diş fırçalama ve diş ipi kullanımının yerini alamaz, sadece bu uygulamaları destekleyici bir rol oynar.

Diş Hekimi Ziyaretleri

Düzenli diş hekimi ziyaretleri, oral sağlığın korunması ve olası sorunların erken teşhis edilmesi için son derece önemlidir. Amerika Diş Hekimleri Birliği (ADA), genellikle altı ayda bir olmak üzere, düzenli diş temizliği ve muayene önermektedir. Ancak bu, bireysel ihtiyaçlara göre değişebilir. Diş ve diş eti sağlığınızdaki risk faktörleri, genetik yatkınlık, mevcut sağlık sorunları ve kişisel alışkanlıklarınız gibi etkenlere bağlı olarak, daha sık ziyaretler gerekebilir.

Bir diş hekimi ziyaretinin kapsamı, profesyonel diş temizliği (scaling ve polishing), diş muayenesi ve röntgen çekimini içerir. Profesyonel diş temizliği, diş fırçası ve diş ipiyle ulaşılması zor olan plak ve tartarın temizlenmesini sağlar. Bu, diş çürüğü ve diş eti hastalıklarının önlenmesinde kritik bir adımdır. Diş muayenesi sırasında diş hekimi, dişlerinizin, diş etlerinizin ve ağzınızın genel sağlığını değerlendirir. Çürükler, diş eti hastalıkları, ağız kanseri belirtileri ve diğer sorunlar tespit edilir. Röntgen çekimleri ise, görünür olmayan çürükleri, diş kökündeki enfeksiyonları ve kemik kaybını tespit etmeye yardımcı olur.

Düzenli ziyaretler, sadece mevcut sorunların tedavi edilmesiyle kalmaz, aynı zamanda gelecekteki sorunların önlenmesine de yardımcı olur. Örneğin, erken teşhis edilen diş çürüğü, basit bir dolgu ile tedavi edilebilirken, ilerlemiş çürükler daha karmaşık ve maliyetli tedaviler gerektirebilir. Benzer şekilde, erken evre diş eti hastalığı tedavi edilmezse, periodontitis adı verilen ciddi bir durumla sonuçlanabilir, bu da diş kaybına yol açabilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, diş eti hastalığı küresel olarak yaygın bir sorundur ve birçok yetişkini etkiler. Düzenli diş hekimi ziyaretleriyle, bu hastalığın ilerlemesi önemli ölçüde yavaşlatılabilir veya hatta önlenebilir.

Ziyaretinizden önce, diş hekiminize tıbbi geçmişinizi ve kullandığınız ilaçları bildirmek önemlidir. Bazı ilaçlar, ağız sağlığınızı etkileyebilir ve diş hekiminizin tedavi planınızı buna göre uyarlamasını sağlar. Ayrıca, ziyaret sırasında herhangi bir endişenizi veya sorunuzu dile getirmekten çekinmeyin. Diş hekiminiz, size tedavi seçeneklerinizi açıklayacak ve sizin için en uygun olanı belirlemenize yardımcı olacaktır. Açık iletişim, başarılı bir tedavi süreci için çok önemlidir. Unutmayın ki, düzenli diş hekimi ziyaretleri, sağlıklı bir gülüş ve genel sağlığınız için yatırımınızdır. Düzenli kontrollerle, diş ve diş eti sorunlarını erken yakalayarak, daha büyük sorunların önüne geçebilir ve uzun vadede hem zaman hem de paradan tasarruf edebilirsiniz.

Sonuç olarak, düzenli diş hekimi ziyaretleri sadece diş sağlığınızı korumakla kalmaz, aynı zamanda genel sağlığınız için de hayati önem taşır. Ağız sağlığı, genel sağlıkla yakından ilişkilidir ve düzenli kontrollerle birçok hastalığın erken teşhisine ve önlenmesine katkıda bulunabilirsiniz. Bu nedenle, altı ayda bir diş hekiminizi ziyaret etmeyi alışkanlık haline getirmek, uzun vadede sağlığınıza yapacağınız en değerli yatırımlardan biridir.

Diş Eti Bakımı

Diş temizliği, ağız sağlığının temel taşlarından biridir ve sadece dişlerin değil, diş etlerinin de sağlıklı kalmasını gerektirir. Sağlıklı diş etleri pembe, sıkı ve kanamadan uzaktır. Ancak, uygunsuz bakım, diş eti hastalıklarına, yani gingivitis ve periodontitis‘e yol açabilir. Bu hastalıklar, diş kaybına ve hatta daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, dünya nüfusunun büyük bir kısmı çeşitli seviyelerde diş eti hastalıklarından etkilenmektedir. Bu nedenle, diş eti bakımına gereken önemi vermek son derece önemlidir.

Gingivitis, diş etlerinin iltihaplanmasıdır ve genellikle plak birikimi sonucu ortaya çıkar. Plak, diş yüzeyinde biriken yapışkan bir bakteri tabakasıdır. Eğer düzenli olarak temizlenmezse, plak sertleşerek tartara dönüşür ve diş etlerine daha fazla zarar verir. Gingivitis’in belirtileri arasında diş etlerinde kızarıklık, şişme, hassasiyet ve kanama yer alır. Erken teşhis edildiğinde, gingivitis genellikle iyi bir ağız hijyeni ile tedavi edilebilir.

Periodontitis ise daha ciddi bir diş eti hastalığıdır ve dişleri destekleyen dokulara zarar verir. İlerlemiş periodontitis, diş kaybına yol açabilir. Bu hastalık, gingivitis tedavi edilmediğinde veya ihmal edildiğinde gelişebilir. Periodontitis belirtileri arasında diş eti çekilmesi, dişlerde gevşeme, kötü ağız kokusu ve sürekli diş eti kanaması yer alır. Tedavi genellikle profesyonel bir diş hekimi tarafından yapılır ve derinlemesine temizlik, antibiyotik tedavisi veya cerrahi müdahaleyi içerebilir.

Diş eti sağlığını korumak için, düzenli ve doğru fırçalama son derece önemlidir. Günde en az iki kez, iki dakika boyunca yumuşak kıllı bir diş fırçası ile fırçalamak gerekir. Fırçalama tekniği de önemlidir; diş etlerine zarar vermeden, dairesel hareketlerle fırçalamak gerekir. Ayrıca, diş ipi kullanımı da plak birikimini önlemek için çok önemlidir. Diş ipi, diş fırçasının ulaşamadığı dişler arası bölgeleri temizler. Araştırmalar, diş ipi kullanımının diş eti hastalığı riskini önemli ölçüde azalttığını göstermektedir.

Ağız gargarası kullanımı da diş eti sağlığına katkıda bulunabilir. Ancak, gargara kullanımı diş fırçalama ve diş ipi kullanımının yerine geçmez, sadece tamamlayıcı bir yöntemdir. Ayrıca, düzenli diş hekimi kontrolleri çok önemlidir. Diş hekiminiz, diş eti sağlığınızı kontrol edebilir, plak ve tartarı temizleyebilir ve olası sorunları erken teşhis edebilir. Ortalama olarak, yılda en az iki kez diş hekiminizi ziyaret etmeniz önerilir. Düzenli kontroller, diş eti hastalıklarının önlenmesi ve erken tedavi edilmesi için en etkili yöntemdir.

Sonuç olarak, diş eti bakımı, genel ağız ve vücut sağlığınız için hayati öneme sahiptir. Doğru fırçalama tekniklerini uygulamak, düzenli olarak diş ipi kullanmak, ağız gargarası kullanmak ve düzenli diş hekimi kontrollerine gitmek, diş eti hastalıklarını önlemek ve sağlıklı bir gülüşü korumak için en etkili yöntemlerdir. Unutmayın, sağlıklı diş etleri, sağlıklı bir yaşamın temel taşlarından biridir.

Bu çalışmada, diş temizliği sırasında dikkat edilmesi gereken önemli noktaları kapsamlı bir şekilde ele aldık. Ağız ve diş sağlığının genel sağlığımız üzerindeki derin etkisini göz önünde bulundurarak, etkili bir diş temizliği rutininin önemini vurguladık. Doğru fırçalama tekniği, uygun diş macunu seçimi ve diş ipi kullanımı gibi temel unsurların, diş çürüğü, diş eti hastalıkları ve diğer ağız problemlerinin önlenmesinde hayati bir rol oynadığını belirttik. Ayrıca, düzenli diş hekimi kontrollerinin önemini ve profesyonel diş temizliğinin bireysel ağız bakımı rutinini tamamlayıcı nitelikte olduğunu vurguladık.

Çalışmamızda, diş fırçası seçimi konusunda tüketicileri bilinçlendirmeye çalıştık. Yumuşak kıllı fırçaların tercih edilmesi, aşırı kuvvet uygulamaktan kaçınılması ve fırçanın düzenli olarak değiştirilmesi gibi konular üzerinde durduk. Diş macunu seçiminde ise, florürlü diş macunlarının önemini ve diş eti sağlığını destekleyen özel formüllerin faydalarını ele aldık. Diş ipi kullanımının dişler arası bölgelerin temizlenmesindeki etkinliği ve ağız gargaralarının tamamlayıcı rolü de ayrıntılı olarak açıklandı.

Geleceğe yönelik olarak, teknoloji destekli ağız bakımı ürünlerinde önemli bir artış öngörüyoruz. Akıllı diş fırçaları, ağız içi taramalar ve yapay zeka destekli analizler, bireyselleştirilmiş ağız bakımı planlarının oluşturulmasına ve daha etkili temizliğe olanak sağlayacaktır. Ayrıca, nanoteknoloji ve biyomalzemeler alanındaki gelişmelerin, diş çürüğü ve diş eti hastalıklarına karşı daha etkili önleyici ve tedavi edici yöntemlerin geliştirilmesine katkı sağlayacağını düşünüyoruz. Doğal ve organik ağız bakım ürünlerine olan ilgi de artmaya devam edecektir. Bu ürünlerin geliştirilmesi ve yaygınlaşması, tüketicilerin daha sağlıklı ve çevre dostu seçeneklere erişimini kolaylaştıracaktır.

Sonuç olarak, etkin bir ağız bakımı rutini oluşturmak, diş sağlığını korumak ve genel sağlığı iyileştirmek için hayati önem taşımaktadır. Bu çalışma, bireylerin kendi ağız sağlıklarını daha iyi anlamalarına ve daha bilinçli kararlar almalarına yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Gelecekteki araştırmaların, ağız sağlığı ile ilgili daha fazla bilgiyi ortaya çıkarması ve daha etkili önleme ve tedavi stratejilerinin geliştirilmesine katkı sağlaması beklenmektedir.

ÖNERİLER

Sağlık

Kulak Çınlamasının Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Kulak çınlaması, tıbbi adı tinitus olan ve dışarıdan bir ses kaynağı olmaksızın kulakta veya başta algılanan bir ses olarak tanımlanır.
Sağlık

Beyin Sağlığını Destekleyen Besinler

Beynimiz, vücudumuzun en karmaşık ve hayati organıdır. Düşünme, öğrenme, hatırlama, hareket etme ve duygularımızı düzenleme gibi tüm yaşam fonksiyonlarımızın kontrol