Serebral palsi (SP), doğum öncesi, doğum sırası veya doğumdan sonraki ilk birkaç yılda beyine verilen hasar sonucu oluşan kalıcı bir nörolojik bozukluktur. Dünyada milyonlarca insanı etkileyen SP, hareket ve duruş bozukluklarına neden olan geniş bir yelpazede semptom ve şiddet seviyelerini kapsayan bir durumdur. Bu durum, çocukların fiziksel gelişimini, hareket yeteneklerini, konuşma becerilerini ve hatta bilişsel fonksiyonlarını etkileyebilir. SP’nin kesin nedeni her zaman belirlenemese de, erken doğum, düşük doğum ağırlığı, sarılık gibi doğum komplikasyonları, enfeksiyonlar, oksijen yetersizliği ve genetik faktörler gibi risk faktörleri ile ilişkilendirilmiştir. Bu karmaşık durumun anlaşılması, etkili bir tedavi ve destek stratejisi geliştirmek için son derece önemlidir.
Dünya genelinde SP’nin yaygınlığı hakkında kesin rakamlar değişmekle birlikte, her 1.000 canlı doğumda yaklaşık 2 ila 2,5 arasında çocuğu etkilediği tahmin edilmektedir. Bu istatistik, SP’nin oldukça yaygın bir nörolojik bozukluk olduğunu ve toplumsal boyutta önemli bir sağlık sorunu teşkil ettiğini göstermektedir. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşık 764.000 kişi SP ile yaşamaktadır. Bu rakam, SP’nin sadece bireyler üzerinde değil, aileleri, bakıcıları ve sağlık sistemi üzerinde de önemli etkilerinin olduğunu vurgular. SP’nin etkilediği bireylerin ihtiyaçları, hafiften şiddetliye kadar değişebildiği için, her bir vakanın benzersiz olduğunu ve kişiselleştirilmiş bir yaklaşım gerektirdiğini unutmamak önemlidir. Bir çocuk yürüyebilme, konuşabilme veya kendi kendine bakabilme gibi temel becerilerde zorluk yaşayabilirken, diğeri daha hafif semptomlarla karşılaşabilir ve nispeten bağımsız bir yaşam sürdürebilir.
Serebral palsi, tek bir hastalık değil, bir semptom grubudur. Bu nedenle, belirtiler kişiden kişiye büyük farklılıklar gösterebilir. Bazı kişilerde sadece hafif koordinasyon sorunları görülürken, diğerlerinde daha şiddetli motor bozuklukları, kas sertliği veya spazmı, kas zayıflığı, titreme, anormal postür ve hareket kısıtlamaları olabilir. Bunlara ek olarak, SP, görme, işitme, konuşma, yutma ve bilişsel fonksiyonları da etkileyebilir. Bu çeşitlilik, doğru teşhisin ve etkili tedavi planının geliştirilmesinin ne kadar önemli olduğunu vurgular. Bu belgede, SP’nin çeşitli belirtilerini, mevcut tedavi seçeneklerini ve bireylerin yaşam kalitelerini iyileştirmek için kullanılan destekleyici stratejileri detaylı olarak ele alacağız. Amacımız, SP ile yaşayan bireyler, aileleri ve sağlık profesyonelleri için kapsamlı bir kaynak sağlamaktır.
Serebral Palsi Belirtileri
Serebral palsi (SP), beyindeki gelişimsel bir bozukluk nedeniyle ortaya çıkan, hareket ve duruş bozukluklarını içeren bir grup durumdur. Doğum öncesi, doğum sırasında veya doğumdan sonraki ilk birkaç yılda beyin hasarı nedeniyle gelişir. SP’nin belirtileri, bireyden bireye büyük ölçüde değişir ve şiddeti hafiften ağıra kadar değişebilir. Bazı çocuklar sadece hafif bir koordinasyon sorunuyla karşılaşırken, diğerleri günlük yaşamlarını önemli ölçüde etkileyen ciddi motor engellerle mücadele edebilir.
SP’nin en belirgin belirtileri motor becerilerindeki bozukluklarla ilgilidir. Bu, kas sertliği veya spazmı (spastisite), kasların düşük tonusu (hipotoni), istemsiz hareketler (atetoz) veya kasların ani, istemsiz kasılmaları (koreoatetoz) şeklinde kendini gösterebilir. Spastisite en yaygın SP türüdür ve kasların sürekli gergin ve sıkı olmasına neden olur. Bu, hareket etmeyi zorlaştırır ve kaslarda ağrıya yol açabilir. Hipotoni ise kasların gevşek ve zayıf olmasına yol açar, bu da zayıf motor kontrolüne ve dengesizliğe neden olur.
Motor becerilerindeki sorunlar, çeşitli şekillerde kendini gösterebilir. Örneğin, bir çocuk yürümekte zorlanabilir, dengesiz olabilir veya koordinasyon sorunları yaşayabilir. Kaba motor beceriler (yürüme, koşma, zıplama gibi) ve ince motor beceriler (yazma, çizme, düğme iliklemesi gibi) etkilenebilir. Bazı çocuklar sadece bir tarafını (hemiparezi) veya bacaklarını (diparezi) etkileyen belirtiler yaşarken, diğerleri vücutlarının her iki tarafını (kuadriparezi) etkileyen belirtiler yaşayabilir. Ayrıca, disartri (konuşma güçlüğü) ve disfaji (yutma güçlüğü) gibi diğer sorunlar da ortaya çıkabilir.
SP’nin, motor sorunlarının yanı sıra bilişsel, görsel ve işitsel sorunlara da yol açabileceği önemlidir. Örneğin, bazı çocuklar öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği veya hiperaktivite bozukluğu (DEHB) veya konuşma bozukluğu yaşayabilir. Görsel sorunlar, göz hareketlerinde zorluk veya görme keskinliğinde azalma şeklinde ortaya çıkabilirken, işitsel sorunlar işitme kaybına yol açabilir. Bu ek sorunların varlığı, bireyin yaşam kalitesini daha da etkiler ve kapsamlı bir tedavi planı gerektirir.
SP’nin kesin bir teşhisi yoktur, ancak doktorlar fiziksel muayene, gelişimsel değerlendirmeler ve nörolojik görüntüleme gibi çeşitli yöntemler kullanarak teşhis koyabilirler. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, SP, her 500 canlı doğumda birini etkiler. Erken teşhis ve tedavi, çocuğun fonksiyonlarını en üst düzeye çıkarmasına ve bağımsız bir yaşam sürme şansını artırmasına yardımcı olabilir. Tedavi, fizik tedavi, konuşma terapisi, mesleki terapi ve ilaçlar gibi çeşitli yöntemleri içerebilir.
Serebral Palsi (Beyin Felci): Teşhisi ve Tedavi Süreci
Serebral palsi (SP), beyindeki gelişimsel bir bozukluk sonucu ortaya çıkan kalıcı bir hareket ve duruş bozukluğudur. Doğumdan önce, doğum sırasında veya doğumdan sonraki ilk birkaç yılda beyne verilen hasar, kas tonusunda, hareketlerde ve duruşta kalıcı değişikliklere yol açar. SP’nin belirtileri ve şiddeti kişiden kişiye büyük ölçüde değişir. Bazı bireyler hafif semptomlar yaşarken, diğerleri günlük yaşamlarını önemli ölçüde etkileyen ciddi engellerle karşılaşabilir.
Teşhis süreci genellikle çocuğun hareketlerindeki anormallikleri fark eden ebeveynler veya doktorlar tarafından başlatılır. Erken teşhis, çocuğun ihtiyaç duyduğu desteği zamanında almasını sağlayarak uzun vadeli sonuçları iyileştirmek açısından son derece önemlidir. Teşhis için kullanılan yöntemler, çocuğun tıbbi geçmişinin detaylı bir şekilde incelenmesini, nörolojik muayeneyi ve çeşitli görüntüleme tekniklerini içerir. Elektroensefalografi (EEG), beyin aktivitesini değerlendirmek için kullanılırken, manyetik rezonans görüntüleme (MRG) beyindeki yapısal anormallikleri tespit etmeye yardımcı olur.
Nörolojik muayene sırasında doktor, çocuğun kas tonusunu, reflekslerini, hareketlerini ve koordinasyonunu değerlendirir. Ayrıca, çocuğun gelişimsel kilometre taşlarına ulaşma yeteneğini de göz önünde bulundurur. Örneğin, çocuğun emekleme, yürüme veya konuşma yeteneğinin gelişimi, SP’nin ciddiyetini belirlemeye yardımcı olabilir. Görüntüleme teknikleri, beyinde hasarın yerini ve kapsamını belirlemek için kullanılır. Ancak, SP teşhisi için tek başına bir görüntüleme testi yeterli değildir; klinik bulgularla birlikte değerlendirilmelidir.
Ne yazık ki, SP için kesin bir tedavi yoktur. Ancak, tedavi stratejileri, çocuğun yaşam kalitesini iyileştirmeye ve fonksiyonel bağımsızlığını artırmaya odaklanır. Tedavi, çocuğun bireysel ihtiyaçlarına göre uyarlanmış çok yönlü bir yaklaşımı içerir. Bu yaklaşım, fizik tedavi, işlem terapisi, konuşma terapisi ve işitme terapisi gibi çeşitli terapötik müdahaleleri içerebilir. Ayrıca, ilaçlar, özellikle kas spazmlarını kontrol etmek ve ağrıyı yönetmek için kullanılabilir.
Fizik tedavi, çocuğun kas gücünü, hareket aralığını ve koordinasyonunu geliştirmeye odaklanır. İşlem terapisi, çocuğun günlük yaşam aktivitelerini daha kolay yerine getirebilmesi için gerekli becerileri kazanmasına yardımcı olur. Konuşma terapisi, iletişim becerilerini geliştirmeyi amaçlar. İşitme terapisi ise, işitme sorunları olan çocuklar için gerekli desteği sağlar.
Dünya genelinde SP’nin görülme sıklığı yaklaşık 1000 canlı doğumda 2-3 vaka arasındadır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile, birçok çocuk önemli ölçüde gelişme gösterebilir ve bağımsız ve üretken bir yaşam sürebilir. Aile desteği ve multidisipliner bir yaklaşım, SP’li çocukların ve ailelerinin yaşam kalitelerini önemli ölçüde iyileştirmede kritik bir rol oynar. Tedavi planının düzenli olarak gözden geçirilmesi ve çocuğun ilerlemesine göre uyarlanması da önemlidir.
Serebral Palsi Yaşam Boyu Bakım
Serebral palsi (SP), beyindeki gelişimsel bir bozukluk olup, vücudun hareketlerini ve duruşunu etkiler. Bu durum, doğum öncesi, doğum sırasında veya doğumdan sonraki ilk birkaç yılda beyne verilen hasardan kaynaklanır. SP’nin şiddeti kişiden kişiye büyük ölçüde değişir; bazı bireyler hafif semptomlarla yaşarken, diğerleri günlük yaşam aktivitelerinde önemli yardıma ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle, SP’nin tedavisi ve bakımı, bireyin özel ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilmelidir ve genellikle yaşam boyu devam eden bir süreçtir.
SP’li bireylerin yaşam boyu bakım ihtiyaçları oldukça geniş bir yelpazeyi kapsar. Fizik tedavi, işlem terapisi ve konuşma terapisi gibi tedavi yöntemleri, motor becerilerin geliştirilmesine, kas tonusunun düzenlenmesine ve iletişim becerilerinin iyileştirilmesine yardımcı olur. Bu terapiler genellikle düzenli ve uzun süreli bir şekilde uygulanmalıdır. Düzenli egzersiz, kas gücünü ve esnekliği artırmaya yardımcı olurken, uygun uyarlamalar (örneğin, tekerlekli sandalye, yardımcı cihazlar) günlük yaşam aktivitelerinin daha kolay gerçekleştirilmesini sağlar.
İlaç tedavisi, SP’nin bazı belirtilerini yönetmeye yardımcı olabilir. Örneğin, spazmları azaltmak veya ağrıyı kontrol altına almak için ilaçlar kullanılabilir. Ancak, ilaç tedavisi her zaman etkili değildir ve yan etkileri olabilir. Beslenme de SP’li bireyler için oldukça önemlidir. Bazı kişiler yutma güçlüğü yaşayabilir ve özel bir diyete ihtiyaç duyabilirler. Düzenli tıbbi kontroller, sağlık sorunlarının erken teşhis edilmesi ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanması açısından kritik öneme sahiptir. Bu kontroller, nörolog, fizyoterapist, ergoterapist ve diğer ilgili uzmanlar tarafından gerçekleştirilir.
SP’li bireylerin sosyal ve duygusal ihtiyaçları da göz ardı edilmemelidir. Destekleyici bir aile ortamı ve sosyal entegrasyon, bireyin yaşam kalitesini önemli ölçüde artırır. Okulda ve iş yerinde gerekli uyarlanabilir destekler sağlandığında, SP’li bireyler toplumda aktif bir rol alabilirler. Psikolojik destek, hem bireyin hem de ailesinin duygusal ihtiyaçlarını karşılamada yardımcı olur. Anksiyete, depresyon veya diğer ruhsal sağlık sorunlarının erken teşhisi ve tedavisi önemlidir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, serebral palsi, her 500 doğumda yaklaşık 1-2 bebeki etkilemektedir. Bu istatistik, SP’nin yaygın bir durum olduğunu ve yaşam boyu bakımının büyük bir sosyal ve ekonomik yük oluşturabileceğini göstermektedir. Erken müdahale, SP’li çocukların gelişimlerini desteklemede hayati öneme sahiptir ve uzun vadeli sonuçları iyileştirebilir. Bu nedenle, SP teşhisi konulan çocukların mümkün olan en kısa sürede uygun tedavi ve destek hizmetlerine erişmeleri kritik öneme sahiptir. Aileler, sağlık profesyonelleri ve eğitimciler arasında güçlü bir işbirliği, SP’li bireylerin yaşam kalitelerini artırmada büyük rol oynar.
Sonuç olarak, serebral palsi yaşam boyu süren bir durumdur ve bireyin ihtiyaçları yaşam boyunca değişebilir. Kapsamlı ve özelleştirilmiş bir bakım planı, bireyin bağımsızlığını, yaşam kalitesini ve toplumdaki katılımını en üst düzeye çıkarmak için gereklidir. Bu plan, tıbbi bakım, terapi, destek hizmetleri ve sosyal destekten oluşmalıdır. Erken müdahale ve sürekli destek, SP’li bireylerin potansiyellerini gerçekleştirmelerine ve anlamlı ve tatmin edici yaşamlar sürmelerine yardımcı olur.
Çocuklarda Serebral Palsi
Serebral palsi (SP), beyindeki gelişimsel bir bozukluktur ve vücudun hareket ve duruşunu etkiler. Doğumdan önce, doğum sırasında veya doğumdan sonraki ilk birkaç yılda beyne verilen hasar nedeniyle ortaya çıkar. Bu hasar, beyindeki sinir hücrelerinin düzgün gelişmesini ve çalışmasını engeller, böylece kas kontrolünü, hareket koordinasyonunu ve duruşu etkiler. Çocuklarda SP’nin yaygınlığı yaklaşık 1000 canlı doğumda 2-2,5 olarak tahmin edilmektedir. Bu rakamlar bölgelere ve çalışma yöntemlerine göre değişiklik gösterebilir.
SP’nin belirtileri, çocuğun etkilenen beyin bölgelerine ve hasarın şiddetine bağlı olarak büyük ölçüde değişir. Bazı çocuklar sadece hafif bir kas zayıflığı yaşarken, diğerleri ciddi hareket kısıtlılıkları, kas spazmları ve isteğe bağlı hareketlerde zorluk yaşayabilir. Yaygın belirtiler arasında kas sertliği veya gevşekliği (hipertonus veya hipotonus), anormal duruş, yürüme zorluğu, el-göz koordinasyonunda zorluk, konuşma bozuklukları (disartri), yutma güçlüğü (disfaji) ve öğrenme güçlükleri yer alabilir. Örneğin, bir çocuk yürümekte zorlanabilir, sürekli düşebilir veya dengesini koruyamayabilir. Diğer bir çocuk ise ince motor becerilerinde zorluk yaşayarak yazı yazmakta veya düğme iliklemekte güçlük çekebilir.
SP’nin nedenleri çeşitlidir. Doğum öncesi nedenler arasında annede enfeksiyonlar (sitomegalovirüs, toksoplazmoz), oksijen eksikliği (hipoksi), sarılık, erken doğum ve genetik faktörler yer alır. Doğum sırasında nedenler arasında doğum travması, doğum sırasında oksijen eksikliği ve erken doğum bulunur. Doğum sonrası nedenler arasında beyin enfeksiyonları (menenjit, ensefalit), travmatik beyin hasarı ve serebral inme yer alır. Ancak birçok durumda, SP’nin kesin nedeni belirlenemiyebilir.
SP’nin tedavisi, çocuğun özel ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilmiş bir yaklaşımdır. Amaç, çocuğun bağımsızlığını ve yaşam kalitesini en üst düzeye çıkarmaktır. Tedavi planı genellikle bir çoklu disiplinli ekibi içerir ve fizik tedavi, mesleki terapi, konuşma terapisi, işitme terapisi (eğer gerekliyse), okul öncesi eğitim ve psikolojik destek içerebilir. Fizik tedavi, kas gücünü ve hareketliliği geliştirmeye odaklanırken, mesleki terapi, günlük yaşam aktivitelerini kolaylaştırmak için yardımcı cihazlar ve teknikler öğretir. Konuşma terapisi, konuşma ve yutma güçlüklerini gidermeye yardımcı olur. İlaçlar, kas spazmlarını azaltmak ve ağrıyı yönetmek için kullanılabilir. Bazı durumlarda, ameliyat gerekebilir.
Erken teşhis ve tedavi, SP’li çocukların gelişiminde büyük bir fark yaratabilir. Ebeveynler, çocuklarında SP belirtileri fark ederlerse, hemen bir doktora danışmalıdır. Erken müdahale programları, çocukların potansiyellerini en üst düzeye çıkarmalarına ve bağımsız bir yaşam sürmelerine yardımcı olabilir. Destekleyici bir aile ortamı ve uygun tedavi ile SP’li çocuklar, başarılı ve tatmin edici bir hayat yaşayabilirler. Ancak, SP’nin tedavisi uzun süreli ve sürekli bir çaba gerektirir.
Serebral Palsi Fizik Tedavi
Serebral palsi (SP), beyindeki gelişimsel bir bozukluk sonucu ortaya çıkan ve kalıcı hareket bozuklukları ve postür anormallikleri ile karakterize bir durumdur. SP’nin nedenleri arasında doğum öncesi enfeksiyonlar, doğum travması ve erken dönem beyin hasarı yer alabilir. Bu durum, bireylerin günlük yaşam aktivitelerini yerine getirme yeteneklerini önemli ölçüde etkileyebilir. Fizik tedavi ise, SP’li bireylerin yaşam kalitelerini iyileştirmede hayati bir rol oynar.
Fizik tedavi, SP’nin yönetiminde çok yönlü bir yaklaşım gerektirir. Hedefler, bireyin motor becerilerini geliştirmek, kas gücünü ve dayanıklılığını artırmak, hareket aralığını genişletmek ve postürü iyileştirmektir. Bu hedeflere ulaşmak için çeşitli teknikler kullanılır. Örneğin, manuel terapi, fizyoterapistin ellerini kullanarak kasları germek ve eklemleri hareket ettirmek suretiyle kas spazmlarını azaltmaya ve hareketliliği artırmaya yardımcı olur. Elektroterapi, kasların uyarılmasını ve güçlenmesini sağlamak için elektriksel uyarılar kullanır. Robotik cihazlar ise, tekrarlayıcı hareketleri kolaylaştırır ve motor becerilerinin daha etkili bir şekilde öğrenilmesini destekler.
Özellikle çocuklarda, fizik tedavi programı, oyun tabanlı aktiviteleri ve çocuğun ilgi alanlarını içerecek şekilde uyarlanır. Bu, çocukların daha istekli ve aktif bir şekilde katılımını sağlar ve tedavinin etkinliğini artırır. Örneğin, bir çocuk yürümeyi öğrenmek için özel olarak tasarlanmış oyunlar oynayabilir veya bir topu yakalamak için egzersiz yapabilir. Bu yaklaşım, terapötik sürecin eğlenceli ve motive edici olmasını sağlar. Gençler ve yetişkinler için ise, hedefler daha çok bağımsız yaşam becerilerini geliştirmeye, işlevsel hareketliliklerini artırmaya ve günlük yaşam aktivitelerindeki bağımsızlıklarını iyileştirmeye odaklanır.
Fizik tedavinin etkinliği, bireyin SP’nin şiddeti, yaşı ve genel sağlık durumu gibi faktörlere bağlıdır. Ancak, birçok çalışma fizik tedavinin SP’li bireylerin yaşam kalitelerini anlamlı ölçüde iyileştirdiğini göstermektedir. Örneğin, bir çalışmada, düzenli fizik tedavi alan SP’li çocukların yürüme yeteneklerinde ve günlük yaşam aktivitelerinde önemli ölçüde iyileşme olduğu tespit edilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, milyonlarca insan serebral palsi ile yaşamaktadır ve fizik tedavi, bu bireylerin yaşamlarını iyileştirmede önemli bir araçtır. Erken müdahale özellikle kritiktir; çünkü beyin, çocukluk döneminde daha esnektir ve iyileşme potansiyeli daha yüksektir. Bu nedenle, SP tanısı konulduktan sonra mümkün olan en kısa sürede fizik tedaviye başlanması önemlidir.
Sonuç olarak, SP fizik tedavisi, bireyin ihtiyaçlarına göre özelleştirilmiş ve kapsamlı bir yaklaşım gerektirir. Bu yaklaşım, manuel terapi, elektroterapi, robotik cihazlar ve oyun tabanlı aktiviteler gibi çeşitli teknikleri içerebilir. Düzenli ve sürekli fizik tedavi, SP’li bireylerin motor becerilerini, kas gücünü, dayanıklılığını ve hareket aralığını iyileştirmeye yardımcı olarak, yaşam kalitelerini önemli ölçüde artırabilir ve bağımsızlıklarını destekleyebilir.
Serebral Palsi (Beyin Felci): Sonuç
Bu çalışmada, serebral palsi (SP) olarak da bilinen beyin felcinin belirtileri ve tedavi süreçleri kapsamlı bir şekilde ele alındı. SP, doğum öncesi, doğum sırasında veya doğumdan hemen sonra beyne oluşan hasar sonucu ortaya çıkan, hareket bozuklukları ve kas kontrolü sorunları ile karakterize nörolojik bir gelişimsel bozukluktur. Belirtiler, bireyden bireye büyük ölçüde değişkenlik gösterir ve kas sertliği veya gevşekliği, kas spazmları, hareket koordinasyonunda zorluk, denge sorunları, konuşma güçlüğü (dizartri) ve yutma güçlüğü (disfaji) gibi semptomlar içerebilir.
Çalışmamız, SP’nin çok yönlü bir bozukluk olduğunu ve fizyoterapi, ergoterapi, konuşma terapisi ve ilaç tedavisi gibi çeşitli tedavi yaklaşımlarının gerekli olabileceğini vurgulamıştır. Erken müdahalenin, çocuğun gelişimsel potansiyelini en üst düzeye çıkarmak için son derece önemli olduğu vurgulanmalıdır. Tedavi planı, bireyin özel ihtiyaçlarına göre uyarlanmalı ve sürekli olarak değerlendirilmeli ve güncellenmelidir. Aile desteği ve multidisipliner bir yaklaşım, başarılı bir tedavi sürecinde hayati öneme sahiptir.
SP’nin kesin bir tedavisi olmamasına rağmen, mevcut tedavi yöntemleri yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilir. Teknolojik gelişmeler, özellikle robotik destekli rehabilitasyon ve nöromodülasyon teknikleri, gelecekte SP tedavisinde umut vadeden yeni yaklaşımlar sunmaktadır. Gen terapisi alanındaki ilerlemeler de potansiyel olarak SP’nin altta yatan nedenlerini hedefleyebilir.
Gelecekteki araştırmaların, SP’nin daha etkili ve kişiselleştirilmiş tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine odaklanması gerekmektedir. Genetik faktörlerin rolü daha iyi anlaşılmalı ve önleyici stratejiler geliştirilmelidir. Ayrıca, SP’li bireylerin ve ailelerinin yaşam kalitelerini iyileştirmek için sosyal destek sistemlerinin güçlendirilmesi ve erişilebilirliğin artırılması büyük önem taşımaktadır. SP ile yaşayan bireylerin ve ailelerinin farkındalığını artırmak ve onlara destek sağlamak için daha fazla kamuoyu kampanyasına ihtiyaç vardır. Bu sayede, SP’li bireyler toplumda daha fazla yer alabilir ve yaşamlarını tam potansiyelleri doğrultusunda sürdürebilirler.
