Dünya genelinde milyonlarca çocuğu etkileyen yaygın bir sağlık sorunudur demir eksikliği anemisi. Bu durum, vücuttaki demir seviyelerinin yetersiz olması nedeniyle ortaya çıkar ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Demir, vücutta oksijeni taşıyan hemoglobinin temel bileşenidir ve bu nedenle, yetersiz demir seviyeleri, vücudun oksijen alımını ve kullanımıını olumsuz etkiler. Çocuklarda demir eksikliği, gelişimsel gerilik, zayıf bağışıklık sistemi ve öğrenme güçlüklerine neden olabilir. Bu durumun önlenmesi ve tedavisi için doğru beslenme alışkanlıkları ve düzenli sağlık kontrolleri hayati önem taşır.
Demir eksikliği anemisi, özellikle gelişmekte olan ülkelerde yaygın olmakla birlikte, gelişmiş ülkelerde de önemli bir sağlık sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, dünya çapında 2 milyardan fazla insan demir eksikliğinden etkilenmektedir ve bunun önemli bir kısmını çocuklar oluşturmaktadır. Örneğin, bazı Afrika ülkelerinde çocukların %50’sinden fazlası demir eksikliği anemisi teşhisi konmuştur. Bu yüksek oranlar, bu durumun toplumsal ve ekonomik sonuçlarının ne kadar ciddi olduğunu göstermektedir. Demir eksikliği, çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimini olumsuz etkileyerek, eğitim performanslarını düşürmekte ve gelecekteki yaşam kalitelerini tehdit etmektedir. Bu nedenle, demir eksikliğinin önlenmesi ve tedavisi, çocuk sağlığının korunması için küresel bir öncelik olmalıdır.
Çocuklarda demir eksikliğinin belirtileri çeşitlilik gösterebilir ve genellikle hafif başlar. Yorgunluk, halsizlik, solgunluk, nefes darlığı ve baş dönmesi gibi belirtiler görülebilir. Daha ciddi durumlarda, kalp çarpıntısı, çabuk yorulma ve büyüme geriliği gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Belirtiler, demir eksikliğinin şiddetine ve çocuğun genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Erken teşhis ve tedavi, ciddi komplikasyonların önlenmesi açısından büyük önem taşır. Bu nedenle, düzenli sağlık kontrolleri ve kan testleri ile demir seviyelerinin izlenmesi, özellikle risk altında olduğu düşünülen çocuklarda, oldukça önemlidir. Belirtiler gözlemlenirse, vakit kaybetmeden bir doktora başvurulmalıdır.
Bu rapor, çocuklarda demir eksikliğinin nedenlerini, belirtilerini, teşhisini ve tedavisini detaylı bir şekilde ele alacaktır. Ayrıca, demir açısından zengin besinler ve dengeli bir beslenme planı oluşturma konusunda pratik öneriler sunacak, demir eksikliği riskini azaltmak için ebeveynlere ve sağlık çalışanlarına yol gösterecektir. Demir eksikliğinin önlenmesi ve tedavisi için doğru bilgiye sahip olmak, sağlıklı ve gelişmiş nesiller yetiştirmek adına hayati önem taşımaktadır. Sonuç olarak, bu kapsamlı inceleme, çocuklarda demir eksikliği sorununu daha iyi anlamamıza ve bu yaygın sağlık sorunuyla mücadele etmemize yardımcı olacaktır.
Demir Eksikliğinin Belirtileri
Çocuklarda demir eksikliği anemisi, vücutta yeterli demir bulunmaması nedeniyle oluşan yaygın bir sağlık sorunudur. Demir, vücudun oksijeni taşıyan hemoglobinin üretimi için gereklidir. Yetersiz demir, oksijen taşıma kapasitesinin azalmasına ve çeşitli belirtilerin ortaya çıkmasına yol açar. Bu belirtiler, çocuğun yaşına ve demir eksikliğinin şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Bazı belirtiler hafif ve fark edilmeyebilirken, diğerleri daha belirgin ve endişe vericidir.
Yorgunluk ve Halsizlik: Demir eksikliğinin en yaygın belirtilerinden biri aşırı yorgunluk ve halsizliktir. Çocuklar normal aktivitelerini yapmada zorlanabilir, sürekli uyuşuk ve bitkin hissedebilirler. Bu yorgunluk, sadece fiziksel aktivitelerden sonra değil, günlük yaşamın normal akışında da kendini gösterebilir. Örneğin, okulda derslere konsantre olmakta zorlanabilir, oyun oynamaktan keyif alamayabilirler.
Solgunluk: Solgun cilt, göz altı halkaları ve dudaklarda solgunluk, demir eksikliğinin belirgin bir göstergesidir. Bu, vücuttaki hemoglobin seviyesinin düşmesinden kaynaklanır. Solgunluk, özellikle gözlerin iç beyazlarında ve ağız mukozasında daha belirgin olabilir. Eğer çocuğunuzun cildi alışılmadık derecede solgun görünüyorsa, bir sağlık uzmanına danışmanız önemlidir.
Nefes Darlığı: Vücuttaki oksijen taşıma kapasitesi azaldığında, çocuklar nefes darlığı yaşayabilirler. Hafif egzersiz veya aktivitelerden sonra bile nefes nefese kalabilirler. Bu durum, özellikle merdiven çıkma veya koşma gibi aktivitelerde daha belirgin olabilir. Nefes darlığı, demir eksikliğinin ciddi bir belirtisidir ve tıbbi müdahale gerektirir.
Baş Dönmesi ve Baş Ağrısı: Beynin yeterli oksijen alamaması, baş dönmesi ve baş ağrısı gibi belirtilere yol açabilir. Çocuklar sık sık baş ağrısından şikayet edebilir veya ani baş dönmesi yaşayabilirler. Bu belirtiler genellikle demir eksikliğinin diğer belirtileriyle birlikte ortaya çıkar.
Çabuk Yorulma ve Konsantrasyon Bozukluğu: Demir eksikliği, çocukların konsantrasyon ve öğrenme becerilerini olumsuz etkileyebilir. Çocuklar derslerde zorlanabilir, dikkatlerini uzun süre bir konuda yoğunlaştıramayabilirler. Ayrıca, normal aktivitelerden çabuk yorulurlar ve enerji seviyeleri düşük olur. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, demir eksikliği dünya genelinde çocuklarda bilişsel gelişimde önemli bir sorun teşkil etmektedir.
Diğer Belirtiler: Demir eksikliği, ayrıca iştahsızlık, tırnaklarda kırılma ve çatlamalar, saç dökülmesi ve sık enfeksiyonlar gibi belirtilere de yol açabilir. Bu belirtiler tek başına demir eksikliğini göstermeyebilir, ancak diğer belirtilerle birlikte değerlendirildiğinde teşhiste yardımcı olabilirler. Örneğin, düzensiz kalp atışları ve soğuk eller ve ayaklar da demir eksikliğinin nadir görülen belirtileri arasında yer alabilir.
Önemli Not: Bu belirtilerin hepsi her çocukta görülmeyebilir ve diğer sağlık sorunlarının da benzer belirtilere neden olabileceğini unutmamak gerekir. Çocuğunuzda bu belirtilerden herhangi birini gözlemliyorsanız, kesin tanı ve tedavi için bir doktora danışmanız son derece önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, demir eksikliğinin ciddi sonuçlarının önlenmesinde hayati önem taşır.
Çocuklarda Demir Zengini Besinler
Çocukların sağlıklı büyümesi ve gelişmesi için yeterli miktarda demir almaları son derece önemlidir. Demir, vücutta oksijen taşıyan hemoglobinin temel bileşenidir. Yetersiz demir alımı, demir eksikliği anemisine yol açarak, çocuklarda yorgunluk, halsizlik, dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi sorunlara neden olabilir. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, dünya genelinde demir eksikliği anemisi en yaygın beslenme yetersizliği sorunlarından biridir ve özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki çocukları etkiler. Bu nedenle, çocukların diyetlerinde demir açısından zengin besinlere yer verilmesi büyük önem taşır.
Hayvansal kaynaklı besinler, heme demir açısından zengindir ve vücut tarafından bitkisel kaynaklı demire göre daha kolay emilir. Kırmızı et, özellikle sığır eti, demir açısından en zengin kaynaklardan biridir. 100 gram sığır eti yaklaşık 3 mg demir içerir. Tavuk eti ve hindi eti de iyi demir kaynaklarıdır, ancak kırmızı ete göre daha düşük miktarlarda demir içerirler. Balık, özellikle ton balığı ve somon, demir ve diğer önemli besin maddeleri açısından zengindir. Örneğin, 100 gram ton balığı yaklaşık 1 mg demir içerir. Yumurta sarısı da demir içeren iyi bir besin kaynağıdır, tek bir yumurta yaklaşık 1 mg demir sağlar.
Bitkisel kaynaklı besinler ise non-heme demir içerir ve vücut tarafından heme demire göre daha az emilir. Ancak, bitkisel besinlerin demir içeriği göz ardı edilmemelidir. Kuru baklagiller (fasulye, mercimek, nohut), yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı, kara lahana), kuru meyveler (kuru kayısı, kuru üzüm), ve tahıllar (özellikle tam tahıllar) önemli miktarlarda demir içerir. Örneğin, 100 gram pişmiş mercimek yaklaşık 7 mg demir içerir. Bununla birlikte, bitkisel demirin emilimini artırmak için C vitamini açısından zengin besinlerle birlikte tüketilmesi önerilir. Örneğin, ıspanağı limon suyu ile tüketmek demirin emilimini artırabilir.
Çocuğunuzun demir ihtiyacını karşılamak için çeşitli demir kaynaklarını diyetine dahil etmek önemlidir. Dengeli ve sağlıklı bir beslenme, demir eksikliğinin önlenmesinde en etkili yöntemdir. Eğer çocuğunuzda demir eksikliği belirtileri görüyorsanız, mutlaka bir doktora danışmanız ve gerekli tetkiklerin yapılmasını sağlamanız gerekir. Doktor, çocuğunuzun demir seviyesini değerlendirdikten sonra, gerekirse demir takviyesi önerisinde bulunabilir. Ancak, demir takviyesi sadece doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Doğru beslenme alışkanlıkları ve düzenli doktor kontrolü ile çocuklarınızın sağlıklı bir şekilde büyümelerini ve gelişmelerini sağlayabilirsiniz.
Sonuç olarak, çocuklarda demir eksikliğini önlemek ve tedavi etmek için, demir açısından zengin besinlerin diyetlerine dahil edilmesi büyük önem taşır. Hem hayvansal hem de bitkisel kaynaklı besinlerin çeşitliliğinin sağlanması, yeterli demir alımını garanti altına alır. Unutmayın ki, sağlıklı bir büyüme ve gelişme için doğru ve dengeli beslenme olmazsa olmazdır.
Demir Eksikliği Tedavi Yöntemleri
Çocuklarda demir eksikliği anemisi, yaygın bir sağlık sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, dünya çapında 2 milyardan fazla insan demir eksikliği anemisinden etkilenmektedir ve bunun büyük bir kısmını çocuklar oluşturmaktadır. Bu durum, çocuğun büyüme ve gelişimi üzerinde olumsuz etkilere sahip olup, öğrenme güçlüklerine, zayıf bağışıklık sistemine ve yorgunluğa yol açabilir. Bu nedenle, demir eksikliğinin tespiti ve etkili bir şekilde tedavi edilmesi büyük önem taşımaktadır.
Demir eksikliğinin tedavisi, temel nedenin belirlenmesi ile başlar. Örneğin, yetersiz beslenme, sindirim sistemi sorunları veya kan kaybı gibi faktörler demir eksikliğine neden olabilir. Tedavi planı, bu temel nedene yönelik müdahaleleri içermelidir. Beslenme yetersizliğinden kaynaklanan demir eksikliğinde, diyet değişiklikleri ve takviyeler ön plana çıkarılırken, kan kaybına bağlı durumlarda ise kanamalı bölgenin tespiti ve tedavi edilmesi gerekir.
Tedavinin en yaygın yöntemi, oral demir takviyeleri kullanmaktır. Bu takviyeler, genellikle demir sülfat, demir fumarat veya demir glukonat gibi farklı demir tuzları içerir. Doktor, çocuğun yaşına, kilosuna ve demir eksikliğinin şiddetine göre uygun dozu belirler. Oral demir takviyelerinin etkili olabilmesi için, C vitamini ile birlikte alınması önerilir çünkü C vitamini demirin emilimini artırır. Ayrıca, kalsiyum ve bazı besin maddeleri demirin emilimini azaltabileceğinden, takviyelerin bu maddelerle birlikte alınmaması önemlidir. Demir takviyelerinin en sık görülen yan etkileri arasında mide bulantısı, kabızlık ve karın ağrısı yer alır. Bu yan etkiler genellikle hafiftir ve zamanla geçer.
Bazı durumlarda, oral demir takviyeleri yeterli olmayabilir. Bu gibi durumlarda, intravenöz (IV) demir tedavisi gerekebilir. IV demir, doğrudan kana verilir ve emilimi daha hızlı ve etkilidir. IV demir tedavisi, genellikle ciddi demir eksikliği olan veya oral demir takviyelerine yanıt vermeyen çocuklar için kullanılır. Ancak, IV demir tedavisi, nadir de olsa ciddi yan etkilere neden olabilir, bu nedenle doktor gözetimi altında uygulanmalıdır.
Demir eksikliğinin tedavisi, sadece demir takviyeleriyle sınırlı değildir. Beslenme alışkanlıklarının düzeltilmesi de büyük önem taşır. Çocukların demir açısından zengin besinler tüketmesi sağlanmalıdır. Bu besinler arasında kırmızı et, koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller, kuru meyveler ve tahıllar yer alır. Ayrıca, demirin emilimini artıran C vitamini açısından zengin besinlerin tüketimi de teşvik edilmelidir. Anne sütüyle beslenen bebeklerin, 6. aydan itibaren demir içeren ek gıdalara başlaması gereklidir.
Sonuç olarak, çocuklarda demir eksikliğinin tedavisi, bütüncül bir yaklaşım gerektirir. Oral demir takviyeleri, IV demir tedavisi ve beslenme değişiklikleri, demir eksikliğinin düzeltilmesi ve çocuğun sağlıklı büyümesi ve gelişimi için etkili bir şekilde birleştirilmelidir. Tedavi süreci boyunca düzenli doktor kontrolleri ve kan testleri ile tedavi başarısı izlenmeli ve gerekli ayarlamalar yapılmalıdır.
Beslenme Önerileri ve Diyet Planı
Çocuklarda demir eksikliği anemisi yaygın bir sorundur. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, dünya çapında 2 milyardan fazla insan demir eksikliği anemisinden etkilenmektedir ve bu rakamın önemli bir kısmını çocuklar oluşturmaktadır. Demir, vücutta oksijen taşıyan hemoglobin üretiminde hayati bir rol oynar. Demir eksikliği, çocukların fiziksel ve bilişsel gelişimini olumsuz etkileyerek öğrenme güçlüklerine, yorgunluğa, bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve hatta kalp problemlerine yol açabilir.
Bu nedenle, çocuklarda demir eksikliğini önlemek ve tedavi etmek için doğru ve dengeli bir beslenme planı son derece önemlidir. Aşağıda, çocuklara demir açısından zengin bir diyet sağlamak için bazı pratik öneriler ve örnek bir diyet planı sunulmuştur:
Demir açısından zengin besinler tüketmek, demir eksikliğini önlemenin en etkili yoludur. Kırmızı et, özellikle sığır eti, mükemmel bir demir kaynağıdır. Ancak, vejetaryen veya vegan aileler için alternatifler de mevcuttur. Kuru baklagiller (mercimek, fasulye, nohut), yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı, kara lahana), kuru meyveler (kayısı, kuru üzüm), ve tahıllar (özellikle zenginleştirilmiş tahıllar) iyi demir kaynaklarıdır. Bu besinleri çocuğunuzun günlük diyetine dahil etmek, demir seviyelerini yükseltmeye yardımcı olacaktır.
Demirin vücut tarafından daha iyi emilebilmesi için, demir açısından zengin besinleri C vitamini içeren besinlerle birlikte tüketmek önemlidir. Örneğin, ıspanaklı bir omlet veya mercimek çorbasına limon suyu eklemek, demir emilimini artıracaktır. Ayrıca, kalsiyum ve fitat gibi bazı besin maddeleri demir emilimini engelleyebilir. Bu nedenle, demir açısından zengin besinleri süt ürünleri veya tam tahıllarla birlikte tüketmekten kaçınılmalıdır. Örneğin, demir takviyesi alıyorsanız, süt ile birlikte almamak gerekir.
Örnek Diyet Planı (7-10 yaş arası çocuk için):
- Kahvaltı: Yulaf ezmesi (zenginleştirilmiş), kuru üzüm, bir dilim tam buğday ekmeği ile peynir ve bir bardak portakal suyu.
- Öğle Yemeği: Mercimek çorbası, tam buğday ekmeği, salata (ıspanak, domates, salatalık) ve küçük bir parça tavuk.
- Akşam Yemeği: Kızarmış patates, ıspanaklı omlet ve küçük bir porsiyon kırmızı et.
- Ara Öğünler: Kuru kayısı, badem, ceviz gibi kuruyemişler.
Bu plan sadece bir örnektir ve çocuğunuzun yaşına, aktivite seviyesine ve diğer beslenme ihtiyaçlarına göre ayarlanmalıdır. Bir diyetisyen veya doktorla görüşmek, çocuğunuz için en uygun beslenme planını belirlemek ve demir eksikliğinin olup olmadığını kontrol etmek için önemlidir. Demir eksikliği şüphesi durumunda, doktor kan testi isteyebilir ve gerekirse demir takviyesi önerebilir. Unutmayın ki, doğru beslenme, çocuğunuzun sağlıklı büyümesi ve gelişmesi için temel bir unsurdur.
Demir Eksikliğini Önleme Yöntemleri
Çocuklarda demir eksikliği anemisi yaygın bir sorundur ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, dünya genelinde 2 milyardan fazla insan demir eksikliği anemisinden etkilenmektedir ve bunun önemli bir kısmını çocuklar oluşturmaktadır. Bu nedenle, çocuklarda demir eksikliğini önlemek için proaktif adımlar atmak son derece önemlidir. Bu önleme yöntemleri, beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesinden düzenli sağlık kontrollerine kadar çeşitli stratejileri içerir.
Beslenme, demir eksikliğini önlemenin en önemli yoludur. Çocukların diyetlerine demir açısından zengin gıdalar eklemek, vücudun demir ihtiyacını karşılamasına yardımcı olur. Kırmızı et, özellikle sığır eti, mükemmel bir demir kaynağıdır. Ancak, et tüketimi sınırlı olan veya vejetaryen beslenen çocuklar için de alternatifler mevcuttur. Kuru baklagiller (mercimek, fasulye), yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı), kuru meyveler (kuru kayısı, kuru üzüm) ve tahıllar (tam buğday ekmeği, kahverengi pirinç) iyi demir kaynaklarıdır. Önemli bir nokta ise, bitkisel kaynaklı demirin vücut tarafından emiliminin hayvansal kaynaklı demire göre daha düşük olmasıdır. Bu nedenle, bitkisel demir kaynaklarını C vitamini içeren gıdalarla birlikte tüketmek emilimi artırır. Örneğin, ıspanaklı bir salata limon suyu ile tüketildiğinde demir emilimi daha yüksek olur.
Demir emilimini artırmanın bir diğer yolu da kalsiyum ve fitat gibi demir emilimini engelleyen maddelerin tüketimini sınırlamaktır. Örneğin, süt ve süt ürünleri demir emilimini azaltabilir, bu nedenle demir açısından zengin gıdalarla birlikte çok fazla süt tüketilmemelidir. Benzer şekilde, fitat içeren gıdalar (tam tahıllar, bazı baklagiller) da demir emilimini olumsuz etkileyebilir. Ancak, bu gıdaların tamamen diyetten çıkarılması önerilmez, çünkü önemli besin maddeleri içerirler. Önemli olan, bu gıdaların demir açısından zengin gıdalarla aynı anda tüketilmemesidir.
Düzenli sağlık kontrolleri, demir eksikliğini erken teşhis etmede önemli rol oynar. Doktorlar, kan testleri ile çocukların demir seviyelerini kontrol edebilir ve eksiklik varsa uygun tedaviyi uygulayabilirler. Özellikle risk altında olan çocuklar (erken doğum bebekleri, vejetaryen çocuklar, sık hastalanan çocuklar) için düzenli kontroller daha sık yapılmalıdır. Demir takviyeleri, doktor tavsiyesiyle, demir eksikliği teşhis edildiğinde kullanılabilir. Ancak, gereksiz demir takviyesi de zararlı olabilir, bu nedenle doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Sonuç olarak, çocuklarda demir eksikliğini önlemek için dengeli ve çeşitli bir beslenme, demir emilimini artırıcı stratejiler ve düzenli sağlık kontrolleri hayati öneme sahiptir. Bu önlemler alınarak, çocukların sağlıklı büyümeleri ve gelişmeleri desteklenebilir ve demir eksikliği anemisi gibi ciddi sağlık sorunlarının önüne geçilebilir.
Bu çalışma, çocuklarda demir eksikliğinin yaygınlığını, belirtilerini ve etkilerini ele alarak, bu önemli besin maddesinin yetersizliğinin çocuk sağlığı üzerindeki derin etkilerini vurgulamıştır. Çalışmamız, demir eksikliğinin sadece anemi ile sınırlı kalmayıp, bilişsel gelişim, bağışıklık sistemi ve fiziksel büyüme üzerinde de olumsuz etkilere sahip olduğunu göstermiştir. Özellikle erken çocukluk döneminde demir eksikliğinin telafisi zor olan gelişimsel gecikmelere yol açabileceği vurgulanmıştır.
Çalışmada incelenen beslenme önerileri, demir açısından zengin besinlerin tüketimini artırmanın önemini ortaya koymuştur. Kırmızı et, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller ve demirle zenginleştirilmiş tahıllar, demir alımını artırmada etkili yöntemler olarak belirlenmiştir. Ayrıca, C vitamini açısından zengin besinlerin demirin emilimini artırdığı ve kalsiyum ve fitat gibi bazı besin maddelerinin ise emilimini azaltabileceği vurgulanmıştır. Bu nedenle, dengeli ve çeşitli bir beslenme programının önemi bir kez daha kanıtlanmıştır.
Çalışmamız, demirin önemini ve eksikliğinin önlenmesinin, özellikle gelişmekte olan ülkelerde, çocuk sağlığı için hayati önem taşıdığını göstermiştir. Düzenli sağlık kontrolleri, kan tahlilleri ve beslenme danışmanlığı, demir eksikliğinin erken teşhis ve tedavisinde kritik rol oynamaktadır. Erken müdahale, uzun vadeli sağlık sorunlarının önlenmesinde büyük önem taşımaktadır.
Gelecek araştırmalar, farklı yaş gruplarında ve coğrafi bölgelerde demir eksikliğinin yaygınlığını daha detaylı incelemeye odaklanmalıdır. Ayrıca, demirin emilimini artıran yeni stratejiler ve demir eksikliğinin tedavisinde etkili yeni yaklaşımlar araştırılmalıdır. Özellikle, genetik faktörlerin demir emilimi ve metabolizması üzerindeki etkilerinin daha iyi anlaşılması ve kişiselleştirilmiş beslenme önerilerinin geliştirilmesi önemli bir hedeftir. Teknolojik gelişmelerin, örneğin giyilebilir sensörlerin, demir düzeylerinin izlenmesinde ve erken teşhisin sağlanmasında kullanımı da gelecekteki trendler arasında yer almaktadır.
Sonuç olarak, çocuklarda demir eksikliği ciddi bir halk sağlığı sorunudur ve etkili önleme ve tedavi stratejilerinin geliştirilmesi ve uygulanması acil bir ihtiyaçtır. Bu çalışmanın, bu konuda farkındalık yaratmaya ve sağlık profesyonelleri, ebeveynler ve politika yapıcılar için yol gösterici olmasına katkı sağlaması beklenmektedir.
